Ένα μελισσάκι με τάσεις φυγής, τόσο μεγάλο που δεν μπορούν να το σύρουν είκοσι χαμάληδες, και που το κρέας του πιάνει πολλά λεφτά, κι ένας πετεινός που χρησιμεύει ως μεταφορικό μέσο.
Αυτά τα …σουρεαλιστικά περιλαμβάνει το παραμύθι από τη Χαλδία που δημοσίευσε το 1928 ο Γεώργιος Κανδηλάπτης (δημοδιδάσκαλος στην Αισύμη του Έβρου, τότε) στο Αρχείον Πόντου της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, και μας τράβηξαν το ενδιαφέρον.
Ο Χαλκοτίνον ο Σέριον είχεν εκατόν είκοσι χιλάδας μελεσσίδα. Έναν ημέραν εκάτσεν ες σα γουβάνα καικά κ’ ετέρεσεν όλα τα μελεσσίδα έρθαν και το μονόμματον το κοτσόν το μελεσσίδ’ κ’ έρθεν, κάπ’ εχάθεν. Ενέμ’νεν κάμποσα ημέρας, κι άλλο και ξαν κ’ έρθεν.
Ετέρεσεν κι θα γίνεται, εκαβάλλ’κεψεν τον πετεινόν κ’ εξέβεν ’ς αράεμαν.
Ελάστεν κάμποσα ημέρας και κ’ εύρεν ατο. Ατότε επήεν εξέβεν ’ς σο Γουλάτ-Δαγ απάν’, εκάρφωσεν έναν τσιβαλτούζ’ ’ς ση γην, εθέκεν απάν’ ’ς σο τσιβαλτούζ’ τα λώματα ‘τ’ κ’ εξέβεν απάν’ κ’ ετέρεσεν από ψηλασέας ολόερα.
Αλλομίαν ντο τερείς! Είδεν κ’ εγνώρτσεν το κοτσόν το μελεσσίδ’ν ατ’ ’ς ση Μαύρην και ’ς σην Άσπρην Θάλασσαν ανάμεσα ’ς έναν πατάχ’ απέσ’ ρουγμένον. Αρ’ ελάλεσεν τον πετεινόν ατ’ κ’ επήεν εκεί, επολέμεσεν πολλά να εβγάλ’νεν ατο και κ’ επόρεσεν.
Ατότε έγκεν σεράντα νομάτ’ς χαμάλτς και έδεσεν τα χαλάτα εκεί και έσυραν και κ’ επόρεσαν να εβγάλναν ατο, μανάχον έκοψαν τα δύο ποδάρα θες.
Έγκεν ατότες ο Σέριον είκοσι νομάτ’ς κ’ έσπαξαν ατο και το κρέας επούλτσεν ατο κ’ επέρεν σεράντα γαντάρα κεχρία, εσέγκεν ατα ες σο πετσίν τη μελεσσιδί’, εφόρτωσεν ατα τον πετεινόν, εκαβάλλ’κεψεν απάν’ κι ατός κ’ επήεν ς σο μέρος ατ’.
Γεώργιος Κανδηλάπτης
Δημοδιδάσκαλος εν Αισύμη Έβρου
[μελεσσίδ’ = μελίσσι Ι γουβάνα = κυψέλας Ι αράεμαν = αναζήτησις Ι ελάστεν = ἐγύρισε Ι τσιβαλτούζ’ = σακκορράφα Ι εθέκεν = έθεσε Ι λώματα = ρούχα Ι από ψηλασέας = από ψηλά Ι αλλομίαν = και νά, και αίφνης, και αμέσως Ι ντο τερείς! = τι να ιδής! Ι πατάχ’ (τουρκ.) = τέλμα Ι απέσ’ = μέσα Ι ρουγμένον = πεσμένον Ι ελάλεσεν = έκαμε να προχωρήση προς τα εμπρός Ι έγκεν = έφερε Ι χαλάτα = χονδρά σκοινιά Ι να εβγάλναν ατο = να το βγάλουν Ι γαντάρα (τουρκ.) = καντάρια, στατήρας]
• Πηγή: Αρχείον Πόντου, τόμ. 1 (1928), εκδ. Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, σ. 195-196.