Ο πρέσβης Πάτρικ Θήρος, είναι ένας Αμερικανός διπλωμάτης εν αποστρατεία με εκτεταμένη εμπειρία στον Αραβικό Κόσμο. Yπηρέτησε ως πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών στο Κατάρ από το 1995 έως το 1998. Προηγουμένως διετέλεσε αναπληρωτής συντονιστής για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας εκτός των ΗΠΑ. Έχει τιμηθεί, με τέσσερα Βραβεία Ανώτερης Τιμής, την ανώτατη διάκριση για εξαιρετική υπηρεσία στο αμερικανικό Διπλωματικό Σώμα.
Σήμερα, υπηρετεί ως στρατηγικός σύμβουλος στο Gulf International Forum, ένα νέο think tank στην Ουάσιγκτον που φιλοδοξεί να προσφέρει αντικειμενικό διάλογο και τεκμηριωμένη έρευνα σχετικά με την περιοχή του Αραβοπερσικού Κόλπου στις Ηνωμένες Πολιτείες και από το 1999 εκπροσωπεί τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Θήρος θεωρεί ότι το Ιράν μπορεί αν βρεθεί με την πλάτη στον τοίχο να καταστρέψει εξαγωγικές εγκαταστάσεις πετρελαίου στον Κόλπο, αλλά μόνο ως έσχατη λύση, κάτι που θα είχε καταστροφικές συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία. Εκτιμά ότι η θέση της Τουρκίας έχει αναβαθμιστεί στην Ουάσιγκτον και ανησυχεί για το ενδεχόμενο σύγκρουσης της Τουρκίας με το Ισραήλ στη Συρία.
«Υπάρχει μεγάλη ανησυχία παγκοσμίως για τις οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου Ισραήλ – Ιράν. Εκτιμάτε ότι το Ιράν θα δείξει τελικά αυτοσυγκράτηση και δεν θα διαταράξει τις παγκόσμιες προμήθειες πετρελαίου; Και επιχειρησιακά, αν ήθελε να το κάνει, τι θα μπορούσε να επιτύχει;
Η ιστορική στήλη του Βήματος στο inbox σου
Γίνε μέλος του καθημερινού newsletter που αποκαλύπτει όσα συμβαίνουν στο πολιτικό παρασκήνιο και απόκτησε πρόσβαση σε αποκλειστικό περιεχόμενο.
Το Ιράν θα μπορούσε να αυτοπεριοριστεί, αλλά αν υπάρξει αμερικανική επέμβαση ή αν οι Ισραηλινοί πλήξουν τις ιρανικές εγκαταστάσεις εξαγωγής πετρελαίου, τότε θα πρέπει να αντιδράσει. Μπορώ να επιβεβαιώσω ότι πριν από έξι χρόνια, μια ιρανική στρατιωτική αποστολή περιόδευσε στις πετρελαιοπαραγωγές αραβικές χώρες του Κόλπου. Τα μέλη της έκαναν μια πειστική παρουσίαση, που έδειχνε πόσο εύκολο θα ήταν να καταστρέψουν τις εξαγωγικές εγκαταστάσεις – να τις καταστρέψουν, όχι απλώς να παρέμβουν – και ότι οι Αμερικανοί δεν θα μπορούσαν να τους σταματήσουν.
Το ιρανικό μήνυμα ήταν: «Δεν θέλουμε ποτέ να το κάνουμε αυτό, θέλουμε το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο να συνεχίσουν να ρέουν από τον Κόλπο. Αλλά αν βρεθούμε, για παράδειγμα, υπό σφοδρή αμερικανοϊσραηλινή επίθεση, και μας αποτρέψουν από το να εξάγουμε, τότε κανείς δεν θα εξάγει από τον Κόλπο. Δεν θα έχουμε άλλη επιλογή». Αυτό θα μπορούσε να συμβεί. Και αν συμβεί, θα είναι καταστροφικό. Και θα γίνει πολύ γρήγορα.
Ηδη, πάντως, οι τιμές του πετρελαίου έχουν αυξηθεί. Μπορούν οι ΗΠΑ να αντέξουν ένα τέτοιο σοκ στις τιμές;
Θα πρέπει να το αντέξουν, αλλά θα υπάρξει τεράστιος αριθμός πολύ δυσαρεστημένων πολιτών. Νομίζω ότι ο Τραμπ θα μετάνιωνε άμεσα αν προέβαινε σε κάποια ενέργεια που θα οδηγούσε τις τιμές του πετρελαίου, ας πούμε, στα 80 ή 100 δολάρια το βαρέλι ή και ψηλότερα. Μιλούσα με έναν φίλο μου από μια από τις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες. Τον ρώτησα: «Τι θα συμβεί αν ολόκληρος ο Κόλπος αποκοπεί; Πού σταθεροποιούνται οι τιμές;». Μου εξήγησε ότι οι τιμές θα μπορούσαν να σταθεροποιηθούν μεταξύ 100 και 120 δολαρίων το βαρέλι, ειδικά αν η Ρωσία αυξήσει τις εξαγωγές πετρελαίου της, κάτι που οι ΗΠΑ θα δυσκολευτούν να περιορίσουν – επιδεινώνοντας περαιτέρω τις αρνητικές συνέπειες.
Τι ρόλο περιμένετε να παίξουν η Τουρκία και το Κατάρ σε αυτή την εξελισσόμενη κρίση;
Πρέπει να διαχωρίσουμε τις δύο χώρες. Το Κατάρ ενδιαφέρεται για την εθνική του επιβίωση. Ό,τι έχουν κάνει οι Καταριανοί είναι συνέπεια του γεγονότος ότι είναι η πλουσιότερη χώρα στον κόσμο, αλλά εξαιρετικά μικρή σε πληθυσμό και έκταση. Περιβάλλεται από χώρες με ιστορικές έχθρες απέναντί του, που δεν είναι τόσο πλούσιες αλλά είναι πολύ μεγαλύτερες και ισχυρότερες. Θα κάνουν τα πάντα μέσα στις δυνατότητές τους για να αποτρέψουν τις ΗΠΑ, το Ιράν ή το Ισραήλ από το να προβούν σε ενέργειες που θα μπορούσαν να διακόψουν τις εξαγωγές από τον Κόλπο. Η Τουρκία έχει ανάμικτα αισθήματα. Από τη μία πλευρά, βλέπει το Ισραήλ ως περιφερειακό αντίπαλο και πιθανό εχθρό.
Από την άλλη, βλέπει το Ιράν επίσης ως αντίπαλο, αλλά αποδυναμωμένο – κάτι που επιτρέπει στο Ισραήλ να αυξήσει την επιρροή του. Η Τουρκία διαπιστώνει ότι το Ισραήλ έχει πλέον χάσει την πολιτική του επιρροή στον αραβικό κόσμο, αλλά έχει δείξει ότι είναι πρόθυμο και ικανό να χρησιμοποιήσει την αεροπορία του για εκφοβισμό, όχι για διπλωματική επιρροή. Η αμερικανική διπλωματική επιρροή επίσης έχει μειωθεί. Αυτό αυξάνει τη σημασία της Τουρκίας. Η Τουρκία θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει αυτή τη δύναμη και επιρροή, όχι ως ηγεμονική περιφερειακή δύναμη, αλλά ως ο ισχυρός σύμμαχος των ΗΠΑ στην περιοχή. Αυτό ενισχύει την αξία και επιρροή της Άγκυρας στην Ουάσιγκτον.
Νομίζω ότι θα παίξει το παιχνίδι όπως αυτό θα εξελίσσεται, κάνοντας π.χ. προσπάθειες να επιστρέψει στο πρόγραμμα των F-35. Η Τουρκία θα είναι ευχαριστημένη να καλύψει το κενό που αφήνει η υποχώρηση της επιρροής του Ισραήλ στον αραβικό κόσμο και να αυξήσει τη δική της. Το μόνο σημείο που με ανησυχεί λίγο είναι το ενδεχόμενο αντιπαράθεσης Τουρκίας–Ισραήλ στη Συρία. Υπάρχει η πιθανότητα (όχι η βεβαιότητα) για σύγκρουση, είτε τυχαία είτε όχι.