
Το τουρκολιβυκό μνημόνιο συνεργασίας για τον καθορισμό θαλάσσιων ζωνών μεταξύ Τουρκίας και της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης (τώρα το δέχεται και ο Χαφτάρ), που υπογράφηκε τον Νοέμβριο του 2019, βασίζεται από την πλευρά της Τουρκίας σε μια ερμηνεία του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας που διαφοροποιείται σημαντικά από την κρατούσα άποψη και την πρακτική των περισσότερων χωρών.
Η Τουρκία θεωρεί πως τα νησιά και ιδίως αυτά που βρίσκονται απέναντι από ηπειρωτικές ακτές άλλης χώρας (π.χ. η Κρήτη, η Ρόδος, το Καστελλόριζο), δεν πρέπει να έχουν πλήρη επήρεια στην οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) ή υφαλοκρηπίδας.
Στηρίζεται στο σκεπτικό ότι τα νησιά αυτά δεν μπορούν να παρεμποδίζουν την προβολή ηπειρωτικών ακτών, όπως της τουρκικής επαρχίας της Αττάλειας.
Επικαλείται σχετικά προηγούμενα αποφάσεων του Διεθνούς Δικαστηρίου (π.χ. Γαλλία-Καναδάς, Ρουμανία-Ουκρανία), όπου η επήρεια κάποιων μικρών ή απομονωμένων νησιών είχε περιοριστεί.
Αν και δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος στη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), η Τουρκία επικαλείται επιλεκτικά κάποιες διατάξεις της, ιδίως για την επήρεια των ηπειρωτικών ακτών ενώ απορρίπτει τις διατάξεις που δίνουν πλήρη επήρεια στα νησιά.
Για παράδειγμα, αποδέχεται την έννοια της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, αλλά όχι την πλήρη επήρεια των ελληνικών νησιών.
Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι η Λιβύη είναι ο πλησιέστερος “αντικείμενος” ηπειρωτικός όγκος απέναντι από τη νότια Τουρκία, και επομένως μπορεί να συνορεύει απευθείας μαζί της θαλασσίως, παρακάμπτοντας πλήρως την Κρήτη, την Κάσο, την Κάρπαθο και τη Ρόδο.
Αυτό επιτυγχάνεται με τεχνητή χάραξη θαλασσίων ορίων που δεν λαμβάνουν υπόψη τα ελληνικά νησιά ως αυτόνομες οντότητες με δικά τους κυριαρχικά δικαιώματα.
Η Άγκυρα υποστηρίζει ότι η υπογραφή με την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης (η οποία αναγνωριζόταν τότε από τον ΟΗΕ) προσδίδει διεθνή νομιμότητα στο μνημόνιο.
Το μνημόνιο, αν και δεν έχει κατατεθεί στον ΟΗΕ ως τυπική οριοθέτηση ΑΟΖ, καταχωρήθηκε στα αρχεία του.
Η Ελλάδα, η ΕΕ και πολλές χώρες (ΗΠΑ, Αίγυπτος, Κύπρος, Γαλλία κ.ά.) έχουν απορρίψει το μνημόνιο ως παράνομο και αντιβαίνον στο Διεθνές Δίκαιο, κυρίως διότι αγνοεί την ύπαρξη ελληνικών νησιών με πλήρη δικαιώματα θαλάσσιων ζωνών.
