Συνήγορος του Πολίτη: Παραβίαση της ισότητας των φύλων στις Ένοπλες Δυνάμεις – Ειδική έκθεση αποκαλύπτει όσα κρύβει το υπουργείο άμυνας
Ενώ στα λόγια το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας επικαλείται «ίσες ευκαιρίες» και «σεβασμό στη διαφορετικότητα», στην πράξη συντηρεί ένα σύστημα βαθιάς θεσμικής ανισότητας για τις γυναίκες που υπηρετούν στις Ένοπλες Δυνάμεις.
Αυτό δεν είναι κρίση γνώμης. Είναι καταγραφή πραγματικότητας από τον θεσμικά αρμόδιο φορέα: τον Συνήγορο του Πολίτη.
Στην Ειδική Έκθεση Ίσης Μεταχείρισης 2024, η οποία υπογράφεται από την Καλλιόπη Λυκοβαρδή και εγκρίθηκε από τον συνήγορο του Πολίτη Ανδρέα Ποττάκη, γίνεται ρητή αναφορά σε παραβιάσεις της αρχής της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών στον στρατό.
Οι διακρίσεις είναι πολυεπίπεδες και διαρθρωμένες, τόσο στο στάδιο της εκπαίδευσης όσο και στην επαγγελματική εξέλιξη.
Γυναίκες στις Ένοπλες Δυνάμεις: Υπηρετούν με λιγότερα δικαιώματα
Παρά το γεγονός ότι γυναίκες στρατιωτικοί εκτελούν τα ίδια καθήκοντα με τους άνδρες συναδέλφους τους, εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εμπόδια στην εξέλιξη, στις άδειες, ακόμα και στη βασική αναγνώριση της υπηρεσίας τους.
Ο Συνήγορος επισημαίνει χαρακτηριστικά ότι «παρατηρούνται συστηματικές διαφοροποιήσεις στην εφαρμογή εργασιακών δικαιωμάτων, όπως η άδεια μητρότητας, οι μεταθέσεις, και η δυνατότητα καριέρας σε μάχιμες μονάδες ή επιτελικές θέσεις».
Αντί η πολιτεία να θεσπίζει μηχανισμούς ενίσχυσης της παρουσίας των γυναικών στις Ένοπλες Δυνάμεις, όπως επιτάσσει η ευρωπαϊκή και διεθνής νομοθεσία, επιμένει σε έναν πατριαρχικό στρατιωτικό θεσμισμό, όπου οι γυναίκες αντιμετωπίζονται ως εξαιρέσεις και όχι ως ισότιμα στελέχη.
Στρατιωτικές σχολές: Ίδιες εξετάσεις, διαφορετικές προσδοκίες
Η ανισότητα ξεκινά ήδη από τις στρατιωτικές σχολές. Στις μαρτυρίες που παρουσιάζει η Αρχή περιλαμβάνονται περιπτώσεις γυναικών που υποχρεώθηκαν να αποδεχτούν χαμηλότερης ευθύνης ρόλους, παρά τα ίδια ακαδημαϊκά και σωματικά προσόντα με τους άνδρες συμμαθητές τους.
Η εξέλιξη στο στράτευμα γίνεται με όρους «αρρενωπής επάρκειας» και όχι ισοτιμίας.
Το αποτέλεσμα είναι οι γυναίκες να καθηλώνονται σε υποστηρικτικούς ρόλους, να αντιμετωπίζονται με δυσπιστία σε θέσεις ηγεσίας, και να παραγκωνίζονται συστηματικά από τα επιτελεία.
Ο Συνήγορος το διατυπώνει ξεκάθαρα: «Η ανισότητα δεν είναι περιστασιακή ή μεμονωμένη – είναι θεσμικά ενσωματωμένη».
Άδειες μητρότητας: Αποσιωπημένο εμπόδιο καριέρας
Μία από τις πιο κραυγαλέες διακρίσεις εντοπίζεται στις άδειες μητρότητας, οι οποίες συχνά θεωρούνται εμπόδιο για την επαγγελματική εξέλιξη, με αποτέλεσμα πολλές γυναίκες στρατιωτικοί είτε να μην τις λαμβάνουν, είτε να αντιμετωπίζουν αρνητικές συνέπειες (π.χ. καθυστερήσεις στην κρίση ή στις προαγωγές). Ο στρατιωτικός μηχανισμός εξακολουθεί να λειτουργεί με τη λογική ότι η μητρότητα είναι «πρόβλημα» και όχι δικαίωμα.
Όταν η ισότητα καταστρατηγείται με νομοθετικές σιωπές
Ο Συνήγορος του Πολίτη καταγγέλλει εμμέσως το γεγονός ότι το θεσμικό πλαίσιο του ΥΠΕΘΑ δεν έχει προσαρμοστεί στις επιταγές της Οδηγίας 2006/54/ΕΚ για την ισότητα ανδρών και γυναικών στην εργασία.
Το Υπουργείο δεν έχει υιοθετήσει κανένα ουσιαστικό μηχανισμό πρόληψης ή αντιμετώπισης των διακρίσεων φύλου, ούτε έχει διασφαλίσει την πρόσβαση των στελεχών σε θεσμούς ισότητας ή καταγγελίας.
Η έκθεση σημειώνει ότι η Ελλάδα έχει επανειλημμένα δεχτεί κριτική από διεθνείς οργανισμούς για το πώς εφαρμόζει την ισότητα στις ένοπλες δυνάμεις. Ωστόσο, το Υπουργείο Άμυνας επιμένει να κρατά τις γυναίκες στρατιωτικούς στο περιθώριο, μετατρέποντας τη στολή τους σε «βιτρίνα ισότητας», πίσω από την οποία κατοικούν οι πιο απαρχαιωμένες νοοτροπίες.
Ο στρατός ως καθρέφτης της εξουσίας: Ανδρική κυριαρχία με στολή
Το πρόβλημα δεν είναι απλώς διοικητικό. Είναι βαθύτατα πολιτικό. Ο στρατός, ως δομή εξουσίας, δείχνει το πρόσωπο της κοινωνίας που τον διοικεί. Και στην περίπτωση της Ελλάδας, αυτό το πρόσωπο είναι ανδροκρατικό, ιεραρχικό και εχθρικό στη γυναικεία ισότητα, όσο κι αν παριστάνει το σύγχρονο.
Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας οφείλει απαντήσεις:
- Ποια μέτρα έχουν ληφθεί για την εξάλειψη των διακρίσεων φύλου στον στρατό;
- Πώς ελέγχεται η εφαρμογή της αρχής της ισότητας στις σχολές και στα επιτελεία;
Μέχρι σήμερα, καμία απάντηση δεν έχει δοθεί. Αντίθετα, η σιωπή του ΥΠΕΘΑ επιβεβαιώνει τις διαπιστώσεις της έκθεσης: οι γυναίκες στον στρατό εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται ως δεύτερης κατηγορίας στελέχη.
Και όσο αυτό συνεχίζεται, καμία εθνική ρητορεία περί ισότητας και προόδου δεν μπορεί να σταθεί σοβαρά.
Διαβάστε επίσης: