Οι πρόσφατες κινήσεις της Τουρκίας για την ενίσχυση των δυνατοτήτων της πολεμικής της αεροπορίας, εν μέσω αυξανόμενων εσωτερικών πιέσεων για ανάσχεση των κινήσεων της Ελλάδας, αποκαλύπτουν έναν πολύπλοκο και ριψοκίνδυνο ελιγμό του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Τα φιλόδοξα σχέδια της χώρας για την απόκτηση μαχητικών Eurofighter Typhoon, αναβαθμισμένων F-16V, εγχώριων μαχητικών TF-X, πυραύλων METEOR και τελικά των πολυπόθητων stealth μαχητικών F-35 αντιμετωπίζουν σημαντικά διπλωματικά και τεχνικά εμπόδια, καθιστώντας αβέβαιη την επιτυχία τους.
Η προβληματική αναζήτηση της Τουρκίας για σύγχρονα μαχητικά
Μετά την αποβολή της από το πρόγραμμα των F-35 το 2019 λόγω της αγοράς των ρωσικών συστημάτων S-400, η Τουρκία αγωνίζεται να βρει αξιόπιστες εναλλακτικές λύσεις. Με την Ελλάδα να αναβαθμίζει ραγδαία τις αεροπορικές της δυνατότητες με τα γαλλικά Rafale και τα αμερικανικά F-35 αλλά και F-16V, η Τουρκία βρίσκεται υπό μεγάλη πίεση.
Η προσπάθεια της Τουρκίας να αποκτήσει 40 μαχητικά Eurofighter Typhoon, συμπεριλαμβανομένων προηγμένων εκδόσεων Tranche 4, αρχικά φαινόταν ελπιδοφόρα. Ωστόσο, πρόσφατες εξελίξεις, ιδιαίτερα το γερμανικό βέτο εξαιτίας πολιτικών ανησυχιών για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη σύλληψη του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, καταδεικνύουν τις σοβαρές διπλωματικές προκλήσεις. Η στρατηγική του Ερντογάν φαίνεται ξεκάθαρη: χρησιμοποιεί τα ευρωπαϊκά οπλικά συστήματα για να ασκήσει πίεση στις ΗΠΑ, ενώ ταυτόχρονα δηλώνει την πρόθεσή του να απομακρυνθεί από την αμερικανική επιρροή. Ωστόσο, οι διπλωματικές επιπτώσεις καταδεικνύουν την ευθραυστότητα αυτού του σχεδίου και τον πραγματικό στόχο που έχει.
Παράλληλα, οι διαπραγματεύσεις για την απόκτηση 40 νέων μαχητικών F-16V Block 70 (Viper) και δεκάδων κιτ αναβάθμισης για τον υπάρχοντα στόλο από τις ΗΠΑ, εμφάνισαν απροσδόκητες ανατροπές. Αν και αρχικά φαινόταν μια ολοκληρωμένη συμφωνία, η Τουρκία μείωσε απότομα τη συμφωνία ακυρώνοντας σύμφωνα με τον ΥΕΘΑ τους τα κιτ αναβάθμισης, επιλέγοντας να επενδύσει σε εγχώριες λύσεις. Αν και η Άγκυρα το παρουσιάζει ως ένδειξη αυτάρκειας, αποτελεί μια εξαιρετικά ριψοκίνδυνη κίνηση που μπορεί να αφήσει τα τουρκικά F-16 χωρίς κρίσιμες αναβαθμίσεις.
Άλλωστε όπως έγινε γνωστό από τις διπλωματικές επαφές της Τουρκικής κυβέρνησης Ερντογάν και του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί και η συμφωνία επίσης δεν έχει οριστικοποιηθεί καθώς η Τουρκική πλευρά ζητά οικονομικές διευκολύνσεις. Είναι γνωστό επίσης ότι η Ελλάδα μέσω της ομογένειας στις ΗΠΑ, μαζί με το Ισραήλ και την ομογένεια των Αρμενίων στις ΗΠΑ προσπαθούν να εμποδίσουν ή να καθυστερήσουν κάθε σχέδιο αναβάθμισης της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας.
Πύραυλοι METEOR: Τακτική ανάγκη ή Στρατηγική απόγνωση;
Η επιδίωξη της Τουρκίας να αποκτήσει τους προηγμένους πυραύλους METEOR, που ήδη εξοπλίζουν τα ελληνικά Rafale, δείχνει την άμεση ανάγκη της Άγκυρας να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη ελληνική αεροπορική υπεροχή. Η κίνηση έχει παρουσιαστεί ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για την προμήθεια μαχητικών Eurofighter Typhoon κάτι που όμως είναι εν μέρει σωστό. Στόχος της Άγκυρας φαίνεται να είναι η εξασφάλιση των προηγμένων πυραύλων METEOR για μελλοντική χρήση σε F-35 τα οποία η Τουρκία επιθυμεί ξανά να αποκτήσει μετά την εκδίωξη της από το πρόγραμμα παραγωγής τους.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι όταν η Τουρκία εκδιώχθηκε από τα μαχητικά 5ης γενιάς F-35 αρκετοί έσπευσαν στην γείτονα χώρα, στην χώρα μας αλλά και διεθνώς να εξηγήσουν την κίνηση ως «λογική» και να την αιτιολογήσουν με βάση τα προβλήματα που παρουσίαζαν τα συγκεκριμένα μαχητικά κατά την πορεία αναβαθμίσεων τους. Τότε μάλιστα ο Ερντογάν είχε αφήσει να εννοηθεί ότι η Τουρκία μπορεί να προμηθευτεί ρωσικά μαχητικά όπως το Su-57 ή το Su-35s.
Απ’ ό,τι φαίνεται όμως η πραγματικότητα είναι διαφορετική και η Τουρκία έπαιξε ένα ριψοκίνδυνο παιχνίδι τότε με στόχο τη μη σύγκρουση με την Ρωσία στην Συρία μέσω της συμφωνίας για τα Ρωσικά συστήματα S-400 και έχασε πολύτιμο χρόνο και δυνατότητες στην Πολεμική Αεροπορία της.
Οι γεωπολιτικές φιλοδοξίες του Ερντογάν και τα όρια τους
Η προσπάθεια του Ερντογάν να διαφοροποιήσει τις αμυντικές συνεργασίες μέσω ευρωπαϊκών οπλικών συστημάτων και προηγμένων πυραύλων είναι μια φιλόδοξη κίνηση, αλλά περιέχει σοβαρές επιπλοκές καθώς οι πολιτικές εντάσεις με ευρωπαϊκές χώρες και οι δυσκολίες ενσωμάτωσης των διαφόρων οπλικών συστημάτων, αντί να ενισχύσει την αυτονομία της Τουρκίας στον τομέα της αεροπορικής ισχύος, κινδυνεύει να την αφήσει απομονωμένη ή εξαρτημένη από προσωρινές και αβέβαιες λύσεις.
Η ανάπτυξη της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας της Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένου του μαχητικού TF-X, αντανακλά τη φιλοδοξία του Ερντογάν για στρατηγική αυτονομία. Ωστόσο, τα χτυπήματα σε διάφορες πόρτες της Δύσης για μαχητικά δείχνουν ότι η τόσο μεγάλη εξάρτηση στις εγχώριες δυνατότητες όταν αυτές δεν έχουν αναπτυχθεί στα επιθυμητά επίπεδα συνεπάγεται μεγάλους κινδύνους σχετικά με τους χρόνους υλοποίησης, τα κόστη, τα τεχνολογικά εμπόδια και με πιθανές διεθνείς κυρώσεις που μπορούν να οδηγήσουν εγχώρια προγράμματα ακόμα και σε πλήρη αποτυχία.
Ο στόχος της Τουρκίας – Μαχητικά F-35 με METEOR
Παρά τις προσπάθειες να προβάλει ανεξαρτησία στον αμυντικό τομέα, η πραγματικότητα είναι ξεκάθαρη—ο βασικός στόχος της Τουρκίας είναι η επιστροφή στο πρόγραμμα των stealth μαχητικών F-35 τα οποία θέλει να εξοπλίσει με πυραύλους METEOR και νέας γενιάς AMRAAM. Η στρατηγική αυτή της Τουρκίας παραμένει αμφίβολη καθώς αντιμετωπίζει πολλές γεωπολιτικές προκλήσεις και σκληρές διπλωματικές πραγματικότητες που την αναγκάζουν να ψάξει διάφορες εναλλακτικές και να στραφεί σε προσωρινές λύσεις.
Αυτό καταδεικνύεται και από τον ίδιο τον Εκρέμ Ιμάμογλου, τον οποίο επικαλέστηκε η Γερμανία για να παγώσει την πώληση των Eurofighter, καθώς, παρά τη φυλάκισή του με εντολή Ερντογάν, ζήτησε να προχωρήσει η προμήθεια των μαχητικών, αναγνωρίζοντας ότι η Τουρκία τα έχει άμεση ανάγκη.
Η Ελλάδα από την πλευρά της κινείται σωστά σε γενικά πλαίσια και αναμένεται να παρατάξει πρώτη στους ουρανούς του Αιγαίου μαχητικά 5ης γενιάς εξοπλισμένα με πυραύλους τελευταίας γενιάς, με ότι αυτό συνεπάγεται για την Τουρκία.
Διαβάστε σχετικά: