Αν κάτι έχει εμπεδωθεί στην Αθήνα, εν μέσω της επικίνδυνης ρευστότητας που επικρατεί στην ευρύτερη περιοχή και καθώς η Τουρκία αναπτύσσει σταδιακά την αναθεωρητική πολιτική της, είναι ότι οι σχέσεις με τους στρατηγικούς εταίρους πρέπει να διαφυλαχθούν ως άλλη κόρη οφθαλμού.
Και αν το Ισραήλ αυτή την περίοδο αδυνατεί, εκ των πραγμάτων, να δώσει έμφαση στην ενίσχυση της συνεργασίας με την Ελλάδα, δεν ισχύει το ίδιο για την Αίγυπτο. Αθήνα και Κάιρο συμπλέουν τα τελευταία χρόνια στα ταραγμένα νερά της Ανατολικής Μεσογείου – ειδικά μετά και τη μεταξύ τους μερική οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης τον Αύγουστο του 2020 –, πλέον όμως αφενός καλούνται να αντιμετωπίσουν από κοινού τις νέες γεωπολιτικές προκλήσεις, αφετέρου να καταλήξουν σε αμοιβαία επωφελή συμφωνία στην υπόθεση της Μονής Αγίας Αικατερίνης του Σινά, η οποία, όπως αποδείχθηκε, παραλίγο να οδηγήσει τις δύο πλευρές σε ανεπανόρθωτη ρήξη.
Κοινό μέτωπο έναντι της Τρίπολης
Ελλάδα και Αίγυπτος βρήκαν ξανά σημείο επαφής αμέσως μετά την κατάθεση από τη μεταβατική κυβέρνηση της Τρίπολης του χάρτη με τα εξωτερικά όρια της λιβυκής υφαλοκρηπίδας, διά του οποίου αμφισβητούνται τα κυριαρχικά δικαιώματα αμφοτέρων. Στα δε υπουργεία Εξωτερικών των δύο χωρών ήταν εξαρχής γνωστό ότι το σκεπτικό και η επιχειρηματολογία που αποτυπώνονται στη ρηματική διακοίνωση του καθεστώτος Ντμπεϊμπά καθοδηγούνται, ουσιαστικά, από την Αγκυρα και στηρίζονται στις προβλέψεις του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου. Η αντίδραση κατά των αιτιάσεων της Τρίπολης, άρα και της Τουρκίας, θα αποτελέσει το βασικό αντικείμενο της συνάντησης του Γιώργου Γεραπετρίτη με τον αιγύπτιο ομόλογό του Μπαντρ Αμπντελάτι, ο οποίος αναμένεται τις επόμενες ημέρες να επισκεφθεί την Αθήνα.
Πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», παρά το γεγονός ότι αρχικά συζητήθηκε το ενδεχόμενο κοινής απάντησης Ελλάδας – Αιγύπτου στα Ηνωμένα Εθνη, η επιλογή που προκρίθηκε είναι να κατατεθούν διαφορετικές ρηματικές διακοινώσεις – η Αθήνα άλλωστε θα πρέπει να απαντήσει εις διπλούν στη Λιβύη – το περιεχόμενο των οποίων όμως θα είναι εκ των προτέρων και εκατέρωθεν γνωστό. Οι αρμόδιοι σε Αθήνα και Κάιρο βρίσκονται ήδη σε συντονισμό προκειμένου οι θέσεις της Τρίπολης να αποδομηθούν με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο, στη βάση των προβλέψεων του Δικαίου της Θάλασσας και των αρχών της καλής γειτονίας.
Η ιστορική στήλη του Βήματος στο inbox σου
Γίνε μέλος του καθημερινού newsletter που αποκαλύπτει όσα συμβαίνουν στο πολιτικό παρασκήνιο και απόκτησε πρόσβαση σε αποκλειστικό περιεχόμενο.
Οι δύο πλευρές βρίσκονται, ήδη από το 2019, στην ίδια σελίδα επί του λιβυκού ζητήματος, στηρίζοντας – σε άλλον βαθμό και με διαφορετικά μέσα – την Ανατολική Λιβύη και τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, κόντρα στη φιλοτουρκική κυβέρνηση της Τρίπολης. Αλλωστε, οι εξελίξεις στη βορειοαφρικανική χώρα επηρεάζουν άμεσα το σύστημα ασφαλείας της Αιγύπτου, με τον πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι να επιδιώκει την εξάλειψη κάθε πιθανού κινδύνου που θα μπορούσε να προκύψει στα αχανή σύνορα με τη Λιβύη. Την ίδια ώρα, η Αθήνα ενδιαφέρεται να ενισχύσει τα ερείσματά της στο καθεστώς της Βεγγάζης, εκμεταλλευόμενη και την αιγυπτιακή επιρροή. Υπενθυμίζεται ότι όταν εν μέσω της κρίσης για το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Μονής Αγίας Αικατερίνης του Σινά ο κ. Γεραπετρίτης ταξίδεψε στο Κάιρο, έθεσε στον κ. Αμπντελάτι και το ζήτημα της πιθανής επικύρωσης του τουρκολιβυκού μνημονίου από τη Βουλή της Ανατολικής Λιβύης.
Αναταράξεις με την κρίση του Σινά
Η σχέση Αθήνας – Καΐρου κλονίστηκε με αφορμή την απόφαση του εφετείου της Ισμαηλίας περί του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της Μονής Αγίας Αικατερίνης του Σινά, με το Μέγαρο Μαξίμου να δυσανασχετεί εντόνως διότι βρέθηκε ενώπιον ενός δικαστικού τετελεσμένου και μάλιστα σε μια υπόθεση για την οποία είχε υπάρξει συμφωνία ανώτατου επιπέδου μεταξύ των κ.κ. Μητσοτάκη και Αλ Σίσι. Καθώς, όμως, το αιγυπτιακό καθεστώς εμφανίστηκε άτεγκτο έναντι των επιταγών της ελληνικής πρωτεύουσας, στο υπουργείο Εξωτερικών επικράτησε τελικά η άποψη ότι το πρωτεύον είναι «να μη διαταραχθούν οι στρατηγικές σχέσεις με την Αίγυπτο», και αυτό παρά το γεγονός ότι η υπόθεση δημιούργησε επιπλέον ρωγμές στην εικόνα της κυβέρνησης.
Στόχοι της Αθήνας όσον αφορά τη Μονή είναι, πλέον, η διασφάλιση του λατρευτικού και ελληνορθόδοξου χαρακτήρα του χώρου και η ενίσχυση του μοναστικού στοιχείου.
Προς αυτή την κατεύθυνση ψηφίστηκε την Παρασκευή στη Βουλή η σύσταση Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου, κίνηση που θα λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης ώστε το Κάιρο να πράξει αντιστοίχως, εντός εύλογου χρονικού διαστήματος. Το ζήτημα θα απασχολήσει, προφανώς, τους κ.κ. Γεραπετρίτη και Αμπντελάτι, με άριστους γνώστες της υπόθεσης να λένε πάντως στο «Βήμα» ότι επί του μείζονος, δηλαδή της ιδιοκτησίας, δεν πρόκειται να υπάρξει η επιθυμητή πρόοδος, εκτιμώντας πάντως ως σημαντικό πρώτο βήμα τη νομική θωράκιση της Μονής.
Αλλωστε το θέμα απασχολεί κατά κόρον την κοινή γνώμη και στην Αίγυπτο, άρα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι μια ευθεία πολιτική παρέμβαση από τον Αλ Σίσι προς ανατροπή της δικαστικής απόφασης θα εγείρει αξιοσημείωτες αντιδράσεις, πολλώ δε μάλλον καθώς αφορά δημόσια περιουσία ενός κράτους που πλήττεται από πολυεπίπεδη οικονομική κρίση.
Στην Αθήνα γνωρίζουν σε βάθος τα εσωτερικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το καθεστώς Αλ Σίσι, σε μια χώρα με πληθυσμό που ξεπερνά τα 105 εκατομμύρια, ραγδαία μειωμένα έσοδα από τη Διώρυγα του Σουέζ (πάνω από 60% μετά τον πόλεμο στη Γάζα) και περίπου 10 εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες να βρίσκονται στο έδαφός της.
Ο Αλ Σίσι εκτιμά τον ρόλο της Ελλάδας για τη βελτίωση των σχέσεων του Καΐρου με την Ευρωπαϊκή Ενωση, με αρμόδιες πηγές από την Αθήνα να υπενθυμίζουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πρωτοστάτησε στην υπογραφή συμφωνίας στήριξης της αιγυπτιακής οικονομίας από την Κομισιόν, ύψους 7,5 δισ. ευρώ. Αλλωστε το ζήτημα της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα των Αιγυπτίων σε όλες τις διευρυμένες επαφές μεταξύ των πολιτικών και διπλωματικών αντιπροσωπειών.
Ουσιαστικά, η Ελλάδα λειτουργεί ως «γέφυρα» μεταξύ του Καΐρου και των Βρυξελλών, με τους ευρωπαίους ηγέτες να έχουν αντιληφθεί ότι τόσο λόγω του Μεταναστευτικού όσο και των γεωπολιτικών εξελίξεων δεν υπάρχει κανένα περιθώριο αποσταθεροποίησης της Αιγύπτου. «Είναι το τελευταίο προπύργιο μεταξύ Μέσης Ανατολής – Βόρειας Αφρικής – Ανατολικής Μεσογείου, σε ένα κομβικό σταυροδρόμι που δέχεται σφοδρές πιέσεις εξαιτίας των πολέμων και των ανεξέλεγκτων μεταναστευτικών ροών ειδικά εξαιτίας της εμφύλιας σύρραξης στο Σουδάν» επαναλαμβάνουν έλληνες διπλωμάτες, αναδεικνύοντας την ανάγκη στήριξης του καθεστώτος Αλ Σίσι. Σε αυτό το πλαίσιο δεν μπορεί να παραβλεφθεί το γεγονός ότι η πηγή αύξησης των αφίξεων στα νότια της Κρήτης από τη Λιβύη βρίσκεται επί αιγυπτιακού εδάφους.
Το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης
Το τρίγωνο Ελλάδας – Αιγύπτου – ΕΕ ενισχύεται και με το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης (Gregy), το οποίο εντάσσεται στα ευρωπαϊκά εγχειρήματα με στόχο τη μελλοντική απεξάρτηση της Ενωσης από τη ρωσική ενέργεια. Στην Αθήνα, πάντως, αντιλαμβάνονται ότι παρά το υψηλό επίπεδο των διμερών σχέσεων με το Κάιρο, οφείλουν να παραμένουν σε εγρήγορση.
Ουδείς αγνοεί τη συντεταγμένη προσπάθεια της Τουρκίας να επαναπροσεγγίσει τον πρόεδρο Αλ Σίσι, με τη γραφειοκρατία άλλωστε των δύο χωρών να συνδέεται με παραδοσιακούς δεσμούς, ενώ η υπόθεση του Σινά έφερε στην επιφάνεια μια πτυχή αναξιοπιστίας που σε ορισμένες περιπτώσεις διακρίνει την αραβική διπλωματία. Το τελευταίο που θα ήθελαν στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών είναι να βρεθούν ενώπιον νέων, σοβαρότερων, τετελεσμένων από την πλευρά της Αιγύπτου, πολύ περισσότερο αν πίσω από αυτά υποκρύπτεται η Τουρκία.